Gizateriak inoiz ezagutu duen ordenagailu adimendunena aurkitzeko lasterketa hasi berri da. Oso itxaropentsua da egoera hau, dagoeneko lehia gogor horrek milioi bat inbertsio sortu dituelako, dena aldatuko duen teknologiaren bila. Google eta IBMren laborategietan sartu dira, aro teknologiko berri zoragarri honetan egiten dituzten apustuak ezagutzeko.

Laborategia leku isolatu batean dago, identifikatu gabeko bulego txiki batean. Aire kaotikoa eta zaharra du, vintage samarra. Kable solteak, bihurkinak, ordenagailu zatiak, formula matematikoak dituzten arbelak, ordenagailu desmuntatuak... Kanpai gorri baten barruan, dozenaka kablerekin lotuta, metro-erdiko kandela inposatzaile moduko bat dago, txip, txip, txip leun eta jarrai bat sortzen duena. 

Zaila da sinestea leku geldi honetan, Los Angelesetik bi ordu ingurura, urrian, egunkari guztien orri nagusira salto egin zuen teknologia-mugarri handia gertatzea. Horregatik, Google-k Santa Barbara-n (AEB) duen laborategi informatiko kuantikoan, konpainiak lanpara erraldoi mota honek 3 minutu eta 20 segundoko eragiketak egitea lortu zuen, zenbaki aleatorioak kalkulatzeko, munduko ordenagailu boteretsuenak milaka urte eman beharko zituena hau egiteko. Lanpara honek txip kuantiko bat gordetzen du eta bere lorpena ("nagusitasun kuantikoa" deitzen zaio) Leongo Sergio Boixorentzat da, Google-ko informatika-teoria kuantikoko zientzialari nagusia. Bizi garen gizartea errotik aldatuko duen industria batera pasatzen ari dela esan daiteke. Arerioek eta ikertzaile independenteek uste dute konparazioa gehiegizkoa izan daitekeela, iraultza kuantikoa oraindik urrun dagoelako, baina aditu guztiak ados daude hori lortzen denean, dena aldatuko dela.

Mundu liluragarri eta misteriotsu baten istorioa da, non ezagutzen ditugun fisikaren arauak, pilota baten erreboteak edo sagar baten erorketak ez duten funtzionatzen. Mundu subatomikoa mirari mota bat da. Informatika kuantikorako lasterketan, Txina eta Estatu Batuak bezalako herrialdeek eta IBM eta Google bezalako enpresek mila milioi dolar inbertitu dituzte auto bat eraikitzerakoan. Juani Bermejo Granadako Unibertsitateko ikertzaileak “potentzia kuantikoa” deitzen du.

Gakoa funtzionamenduan

Teknologia iraultzaile hau ulertzeko giltza funtzionamenduaren oinarrian dago. Ezagutzen ditugun ordenagailuek bitar programazioarekin, "0" edo "1" funtzioekin, funtzionatzen dute. Baina bit kuantikoek edo kuboek hiru ezaugarri berezi dituzte. Bata, superposizioa da, non bi kubo aldi berean "0" eta "1" konbinazio guztiak izan daitezke, modu esponentzialean biderkatzeko. Txanpon bat biraraztean gertatzen denaren antzekoa da: buruak eta isatsak konbinatzea da, IBMko ikerketa zuzendari Darío Gilen arabera. Bigarren ideia "nahastea" deitzen zaio eta oso erromantikoa da: elkarren arteko kuboen egoera ezin da modu independentean deskribatu. Gilen adibidean, tartekatutako bi txanpon biratzen badira, horiek neurtzerakoan ikusiko dugu bata garestia bada, bestea ere izango dela, eta bata gurutzea baldin bada, bestea berdina izango dela; probabilitateak ez dira independenteak. Hirugarren ideia, interferentziarena, itsasoko olatuekin gertatzen dena da, gailurrak eta haranak dituztenak, beste olatu batzuen gailurrak eta haranak oztopa ditzaketenak. "Beste mundu bat da. Informatika kategorian sardexka bat egiten den lehen aldia da", azaldu du Gilek. "Niretzat azken 50 edo 60 urteetako informazioaren teknologiaren munduko unerik hunkigarrienean gaude", gaineratu du aditu honek.

Ordenagailu klasikoek oso ondo egiten dituzten gauzak daude; eta superordenagailuek hobeto egiten dituzte. Baina ordenagailu kuantikoak beste dimentsio batean daude. Ordenagailu kuantikoek molekula berriak simulatu ahal izango lituzkete industria farmazeutikorako. Adibidez, covid-19 bezalako pandemia globalean denbora errealean botikak lortzeko. Gainera, unibertsoaren jatorria nolakoa den jakin dezakegu, material berriak deskubritu, autoen bateria elektrikoak hobetu, energia hobeto erabili...