Asier Alea Basque Culinary Centerreko Garapen Globaleko zuzendaria da. Bilbon jaioa, Ekonomia eta Nazioarteko Harremanetan lizentziatura bikoitza du (bere promozioko lehena) Bostongo Unibertsitatean, Politika Ekonomikoko masterra du Oxfordeko Unibertsitatean, Politika Ekonomikoan doktorea da Oxfordeko Unibertsitatean, eta MBA (Enpresen Administrazioko Masterra) bat du MITen, Massachusettseko Teknologia Institutuan.

Asierrekin GOe-ri buruz, 2025eko udaberrian ateak irekiko dituen Gastonomy Open Ekosistemari buruz, hitz egiteko aukera izan dugu. Donostiako hiriari espazio ireki bat eskainiko dio eraikin berri horrek, non elikaduraren arloko ikasleek, ekintzaileek eta enpresek bat egingo duten, herritarrekin batera. Gipuzkoako hiriburua erreferentzia eta aitzindaria izango da, beraz, ezaugarri horiek dituen gune bat hartzen.

Zer da GOe?

GOe Gastronomia Ekosistema Irekiaren akronimoa da, Gastronomy Open Eco-system. Siglei buruz ari garenez, Ekosistema hitza zein Irekia gaur egun gehiegikeriaz erabiltzen diren terminoak dira, baina, hain justu, hori da sortzen saiatzen ari garena. GOe-k esan nahi du, bai eraikina beraren ikuspuntutik, bai filosofiatik, balio-proposamen bakarrean batzea Basque Culinary Centerrek dagoeneko aurkezten dituen osagaiak, hau da, talentu akademikoa, ikasleak, kolaboratzaileak, irakasleak, ekintzaileak, enpresak eta publiko orokorrak, herritarrak, eragile horiek guztiek elkarrekintzan jarduteko aukera izango duten leku batean, batetik talentu hori trebatzeko, eta, bestetik, garrantzitsuena, irtenbide berriak sortzen laguntzeko, gastronomiaren eta elikaduraren arloak eskatzen dituen irtenbide berrietako batzuk, alegia. Argi esanez, badaude toki edo entitate batzuk GOe-ren antzekoak edo parekoak izan daitezkeenak, baina bat ere ez elikaduraren edo gastronomiaren alorrean. Zentzu horretan, GOe apustu bat da.

Zein da bere jaiotzaren jatorria?

GOe intuizio bat eta behaketa bat da. Basque Culinary Center sortu zen modu berean azal daiteke, gastronomia zientzien lehen unibertsitatea sortzeko beharraren intuizio gisa. Ordura arte, irakaskuntza gehiena, gastronomiaren arloko hezkuntza, ostalaritza-eskolek edo lanbide-heziketako zentroek egindakoak izan zen. Lan bikaina egin zuten, baina intuizioa zen sortzen ari zen ezagutzaren zati handi batek beste lizentziatura, masterra, doktorego-programa batzuk ere behar zituela... Beraz, irabazi asmorik gabeko pribatua zen fundazio bat sortu zen, hainbat eragilerekin, Arrasateko Unibertsitatearekin, enpresa pribatuekin, Eusko Jaurlaritzarekin, Gipuzkoako Foru Aldundiarekin, Donostiako Udalarekin... eta intuizio horrekin, fundazio hau sortzean, lehen proiektua sortu zen, munduko zientzia gastronomikoen lehen fakultatea.
Gaur egun, guztiz arrakastatsua izan dela ikusten da, estalita ez zegoen hutsune bat bete zuen. Duela 13 urte sortu zen fakultate hau, eta duela 7 urte, osatu zen gerora, BCC Innovation-ekin, gastronomiaren lehen zentro teknologikoarekin. Demagun euskal eta estatuko zentro teknologikoen sareari atxikitako zentro teknologikoa dela, enpresei zerbitzuak ematen dizkiela, batez ere zentzumenaren, sukaldaritzaren eta gastronomiaren ataletan, eta beste zentro teknologiko batzuk oso ondo osatzen dituena, AZTI, esaterako, Euskal Herrian. Eta dagoeneko bi hanka ditugu, fakultatea eta zentro teknologikoa.
Zentzumen-zati horretan, ez dago ezagutza zentro askorik, bai hezkuntza arloan eta baita berrikuntza arloan ere. Beraz, kupoa handitzeko une egokia zela uste genuen.

Noiz egongo da eskuragarri?

Lanak azaroaren bigarren hamabostaldian hasi ziren eta 19 hilabetetan amaitu behar dira. 2025eko udaberriaz ari gara.

Zein helburu ditu?

Ildo oso generikoetan, enpresentzat eta ekintzaileentzat, lan-esparru berri bat izango litzateke, eta bertan gure fakultateko kideekin elkarreragin dezakete. Master berriak ere sortuko dira, nahiz eta fakultatea geratzen den, baina GOe-rekin sortuko diren mugako master gehiago dira, adibidez, adimen artifizialaren eta elikaduraren arlo berria, eta beste master serie bat.
Beraz, GOe, lehenik eta behin, merkatura atera baino lehen, produktu berriak sortzeko, edo dagoeneko munduko beste leku batzuetan existitzen diren produktuak edo enpresen ekintzaileek sortu dituztenak hartzeko espazio bat da, non probak egiteko aukera izango dute. Hau da, elikagaien produktu baten Alfa eta Omegaren antzekoa da. Elkarrekin sortu edo azken doikuntzak egin ditzakezu merkatura eraman aurretik.
Horrenbestez, helburu nagusiak dira produktu berriak sortzea, lehendik dauden batzuen egokitzapena, elikadura arloko master berriak abian jartzea eta, era berean, ekintzaileei prototipoa egiten edo startup berriak sortzen laguntzea.

Zein behar estaltzera dator?

Elikadura-sektorean, beste hainbat arlotan bezala, enpresek eta ekintzaileek formula hori sortzen duten tokiak behar dituzte sarritan, talentu hori guztia bil dezaketenak, bai bien artean, hau da, enpresa eta ekintzailea, bai hirugarren hankarekin, hau da, talentu akademikoa, ikasleak eta gure zentro teknologikoa. Beraz, behar hori beste sektoreetan baino are garrantzitsuagoa da.
Elikagaien sektorea oso berezia da gaur egun aldaketa prozesu batean dauden beste batzuekin alderatzen badugu, energia adibidez. Elikagaien sektoreak oso profil anitzak hartu behar ditu kontuan proposamen berrien sorreran. Alde batetik, nutrizionista bat izan behar duzu, kimika organikoaren alorreko ingeniariak izan behar dituzu, gero proposamen berria, diseinatzen ari zaren produktu berria, eskalatzen dakitenak, eta gero, hirugarren aktore bat, hau da, zati sentsorialean aditua, ingelesez Chef Scientis izenez ezagutzen dena. Orain arte, salbuespenak salbuespen, ez ziren formulak sortu non pertsona horiek espazio berean egon beharko liratekeen. Hau da, oro har, ildo bat sortzen da, zeinetan nutrizionistak kimikari organikoarekin hitz egiten zuen hasieran, eta gero, produktua oso aurreratuta zegoenean, zentzumen-alderdira eramaten zen hura hobetzeko.

Oso hizkuntza desberdinak hitz egiten dituzten profilez ari gara, gurea bezalako zentro bat izan arte, fakultateaz ari naiz, hiru hanka horiek batzen zituzten programetan batu ez zirenak. Basque Culinary Centerrek, bere prestakuntzan, bai lizentziaturan, bai master mailan eta baita doktorego mailan ere, kimika organikoa eta elikadura batzen dituen hiru hanka hauek batu ditu, atal sentsoriala bezala, eta bere esku izango dute gurekin lan egingo duten enpresek.

Zein espazio hartuko ditu GOe-k?

Hasieratik diseinatu genuen espazioak oso anitzak izan behar zirela, baina eragile guzti hauek igaro behar zirela, hau da, laborategiak non lan egingo dute ekintzaileek, ikasleek eta enpresek, eta laborategi horiek ere bisitagarriak eta/edo elkarreragingarriak izan behar zirela herritartasunarekin. Laborategi oso irekiak, oso eragile ezberdinen eskura egon behar dutelako, baina bertan interaktuatu behar dute ekintzaileek, ikasleek, irakasleek, enpresek, eta askotan bisiatzen duten herritarrek ere.

Laborategi oso zorrotzak, gero hezkuntza eta irakaskuntzarako espazioak, baina oso irekiak ere bai. Bertan egingo denaren zati handi bat hirugarrenei irekita egon beharko litzateke, ni, adibidez, Asier Alea bezala, Danimarkatik, Alemaniatik, Estatu Batuetatik edo Shanghaitik ekarri dugun norbaiten klase magistral batera joan nadin. Gure masterreko ikasleentzako prestakuntza-espazioak, baina zabalik egon beharko lukete gure enpresa kolaboratzaileak bertaratu ahal izateko. Hori beti errepikatuko da: ahal den neurrian, lehen aipatu ditudan eragile hauek, ekintzaileak, enpresak, ikasleen talentua, kolaboratzaileak eta herritarrak, espazio horietan elkarreraginean aritzeko gai izan behar dira.

Zer ekarpen egingo dio hiriari, Euskadi eta baita Espainiari ere?

Hiriari ekarpena egingo diona, zenbait ñabardura izan ezik, Euskadira eta baita estatu mailara ere eskalagarria da. Jakina, hiriak izango du etekinik handiena, betiere bisita eta bizileku bat baino gehiago bada; ekonomia aurreratua sortzen jarraitzen duen lekua izatea, batez ere, espezializazio adimentsuko hiriekiko konpromiso horrekin pixka bat jarraituz. Uste dugu guztiz zentzuzkoa dela Donostia, Gipuzkoa eta Euskadi etorkizuneko elikadura irtenbideak sortzen diren itsasargietako bat izatea, batez ere Donostia zentzumen arloan liderra dela abiapuntutzat hartuta. Beraz, hiriak berak, bai jarduera kuantifikagarriaren ikuspuntutik, bai startup-kopuruaren, berrikuntza-proiektuen kopuruaren, doktorego-ikasleen kopuruaren eta abarren arabera, gastronomiaren eta elikaduraren alorrean, bai hiri-marka ikuspegitik, eboluzio-urrats bat emango du. Hau da, jada ez da jendeak ondo jaten duen eta biztanleko Michelin izar kopuru handiagoa duen hiria bakarrik, baizik eta mundu mailako erreferentziazko hiri bilakatzen ari da zentzumen arloan, zentzumen berrikuntzan, gastronomian eta elikaduraren berrikuntzan.
Gero eragile guztietara zabalgarria da, hau da, lurralde mailan, Euskadi mailan, eta presatzen banauzue, estatu mailan hori ere erabil daiteke eta sinesgarria da. Beharbada beste sektore batzuetan apur bat behartuagoa dirudien bezala, hiriaren espezializazio adimentsu hau zerbitzu aurreratu berrien sortzaile gisa eboluzio-urrats bat da, eta, logikoa denez, Donostiaren kasuan, ez dugu zergatik azaldu beharrik; azkar ulertzen da.

Eta zer suposatuko du gastronomiaren munduarentzat?

Basque Culinary Centerren bilakaera honek gastronomiaren munduari lagunduko dio, hau da, gastronomia, ostalaritza ez ezik, garrantzitsua delako eta gure sustraiak direlako, gastronomiaren mundua berrikuntza dela berresteko. Talentua dela, mundu iraunkorragoa sortzen ere laguntzen ari dena, eta ez esaldiaren ikuspuntutik soilik, baina benetan hemen ditugun eragile horiek guztiak konponbide horiek sortzen lagunduko digute. Open Ecosystem izenarekin, hori oso argi utzi nahi izan dugu, Basque Culinary Center, bistan dena, motorra dela, GOe-ren ardatza, baina ekosistema baten inguruan jaio dela. Globala izan nahi duen ekosistema, baina hori ere bere 0 kilometroagatik, sukaldaritzako terminoa baita, eta horrek indartsuago egiten gaituela eta gure proposamena enpresentzat askoz ere erakargarriagoa egiten duela uste dugu. Munduko beste inon ez dute izango talentu gastronomikoaren kontzentrazio hori, fakultate bat, ad-hoc diseinatutako espazio bat, enpresa eta ekintzaileengan pentsatzen ari naiz, baita munduko beste leku batzuetako ikasleengan ere.

Uste dut horrek indartu egiten duela gastronomiak berrikuntzako beste jarduera hauek sortzea, industriarena, oro har, sektore gisa. Eta gero gastronomia mailan, 0 kilometroan, Donostian, Euskal Herrian, talentu hori beste jarduera mota batzuetan erabiliko dugu; are gehiago irekitzen dugu abanikoa.