Eduardo Fierro, Jon Ander Fernández eta Haize Truebarekin batera, Kuvuren sortzailea da, adinekoen nahi gabeko bakardadea eta isolamendu sozialarekin amaitzeko xedea duen gizarte-enpresa. Horretarako belaunaldien arteko harremanez baliatzen dira, gazteak eta helduak teilatu beraren azpian bizitzen ipiniz edo beste modu zehatz batzuen bidez. Elkarrizketa honetan, Eduardok Kuvuz eta honen proiektu berriez hitz egiten digu.

Zer da eta nola jaio zen Kuvu?

Kuvun duela ia bi urte hasi ginen, Mondragon Unibertsitatean geundela LEINN titulua ikasten (Lidergo Ekintzailea eta Berrikuntza). 20/75 proiektua sortu genuen, non adinekoen bizi kalitatea hobetu nahi genuen. Horrela, nahi gabeko bakardadearen arazoa identifikatzen hasi ginen. Adineko jende askok sufritzen zuten eta beste batzuk ez, baina hori zen beren beldurrik handiena. Zer irtenbide egon zitezkeen ikertzen hasi ginen eta aurkitu genuen partekatzeko programa bat zegoela, Home Share International izeneko sarearen barruan, eta inpaktu hori sortzeko zer teknologia erabil genezakeen pentsatzen hasi ginen. Horrela sortu zen Kuvu.

Kuvu gizarte enpresa bat da, eta bertan adinekoen bizi kalitatea hobetzeko misioa dugu, nahi ez den bakardadea eta isolamendu soziala saihestuz, eta dena belaunaldi desberdinak batzeko ildo komun honen bidez egiten dugu.

Marketplace bat dugu, adineko pertsonentzat, beharbada seme-alabek alde egin dutelako eta etxea partekatu nahi dutelako, baina beldur dira. Horixe da adineko batek bere etxea partekatu nahi ez izareko arrazoi nagusietako bat. Hainbat zerbitzu sortu ditugu. Horietan, pertsona egoki bat aukeratzen laguntzen diegu, zaletasunen edo bizitzeko moduaren bateragarritasunaren arabera. Gero bizikidetzaren babesean ere laguntzen diegu. Espainian bakarra den kontratu mota bat dugu, adineko pertsonaren babesa bermatzen duena eta, bestetik, gazteei etxebizitza merkeago bat eskuratzeko aukera ematen diena, beste ingurune batean. Gugana hurbiltzen diren gazteen profila apur bat zaharragoa da.

Bestalde, Covid-arekin, aplikazio bat sortu genuen eta bertan ere gauza bera egitea bilatzen dugu. Adineko pertsona batek agian ez du bere etxea partekatu nahi, baina momentuak partekatu nahi ditu. Aplikazio honi Kuvu Mumentuak Partekatu deitu diogu, eta hemen laguntza eskaintzen dugu erosketak egiteko orduan, negozio batzuk egiteko edo kafe bat hartzeko... eta boluntario sare baten bidez egiten dugu, hau da, adinekoak ahalik eta gertuen dauden gazteekin harremanetan ipintzen ditugu. Auzoen artean egiten saiatzen gara.

Zein da funtzionamendua? Nola jartzen zarete harremanetan erabiltzaileekin?

Administrazio publikoekin eta erakundeekin lankidetza zati bat dugu, batez ere, etxea partekatzeko aukera hedatzeko. Baina dena Facebook-en bidez egiten dugu. Estereotipoa izan arren Facebook duten adineko jende asko dago. Publizitatea eta marketin digitala egiten dugu eta adineko pertsonei zuzentzen diegu etxea beste batzuekin partekatu ahal izateko informazioa. Handik asko gurekin harremanetan jartzen dira, asko zuzenean webean erregistratzen dira. Plataforma atsegina sortzen aritu gara erregistroa erreza izateko eta momentu batean geldirik geratzen badira, alerta bat piztuko da eta telefonoz kudeaketa egin dezakete eta guk digitalki. Badaude pertsona batzuk telefonoz deitzen gaituztenak edo bulegora etortzen direnak eta beste batzuk modu digitalean egiten dutenak. Gure egoitza BBFn dugu, Bilbo Berrikuntza Faktorian.

Gazteak modu digitalean harremanetan jartzen dira eta lankidetza hitzarmenak egin ditugu unibertsitateekin. Hemen hitzarmenak ditugu euskal unibertsitate guztiekin, Mondragon, Deustu eta UPV/EHUrekin, eta bakoitzak bere webgunean jartzen du kostu baxuko ostatu programa edo elkartasun programa gisa, eta handik jende asko sartzen da interesa dutelako adineko pertsona batekin bizitzeko.
Segurtasuna asko zaintzen dugunez, gure hazkundea apur bat motelagoa da. Euskal Herrian batez ere Bizkaian egiten dugu lan eta Madrilgo Erkidegoan ere lan egiten dugu.

Zein dira arazo eta kexa ohikoenak adineko eta gazteenen artean?

Errealitatea da beldur handia dagoela. Adineko pertsonak egunean lau edo sei ordu eman ohi ditu telebistan. Komunikabideek esan dezaketenarekiko oso sentikorra da. Albisteen bidez, gazteen irudia oso estereotipatuta dago, festara joaten direla, botilak edatera... horrek zaharraren aldetik gaztearekiko estereotipo bat eragiten du. Beraz, elkarrekin bizitzerako orduan, asko beldur dira bizikidetza nola izango den, etxean festak egingo dituzten, sukaldearekin zer gertatuko den... kezkatzen dituzten elementuak dira, beldurrari gehitzen zaizkionak, adibidez 8 urte bakarrik eman dituen pertsona heldu batengan.
Gurera etortzen den gazteak adineko pertsonarekiko estereotipoak ere baditu. Ez daki zaindu beharko duen, zein osasuntsu dagoen, botikak eman behar ote dituen...

Azkenean, kasu bietako bat ez da benetakoa. Adinekoak erabat autonomoak dira, bizitza normala egiten dute eta izpiritu oso gaztea dute, beraien etxea partekatu nahi dute beste esperientzia bat bizi nahi dutelako, eta gaztea apur bat helduagoa da, agian master bat edo doktoregoa ikasten du eta jada ez du nahi gaztetxoekin bizi nahi.

Kuvuren bilakaerari buruzko informazioa emango al zeniguke?

Kuvuk sortu genuen 2019ko apirilean. Urtebete egin dugu berrogeialdian. Martxoan 100 gela inguru estali genituen, baina Covid-en ondorioz ia % 90 galdu dugu, berrogeialdia eta koronabirusaren beldurra direla eta.
Une honetan plataformaren barruan ostatu bila dabiltzan 493 gazte inguru erregistratu ditugu eta erregistratuta dauden 185 jabe; horietatik, kontratu aktiboarekin okupatutako 12 etxebizitza inguru ditugu, gainerako jabeak, batez ere koronabirusaren eraginez, pixka bat zain daude eta. Beldur handia dago orain adineko pertsonen aldetik.

Zer gehiago eskaintzen du Kuvuk?

Koronabirusa hasi zenean, Covida izeneko ekimena sortu genuen, modu guztiz altruistan egin genuelarik, berrogeialdiko arazoa zela eta, zaurgarriak izan zitezkeen eta etxetik atera ezin zuten adinekoak estaltzen saiatuz. Laguntza sarea sortu dugu pertsona horientzat, eten digitala dela eta isolatuenak izaten baitira, sare sozialak, telefono mugikorrak edo bideo deiak erabiltzen ez dakitelako.

Sare nazionala sortu genuen eta azkartzen saiatu ginen. Batez ere, Kanariar Uharteetan laguntza asko jaso dugu Kanariar Uharteetako Gobernuaren aldetik. Autonomia erkidego guztietan gaude, Ceutan eta Melillan barne, eta oraintxe 3.500 adineko baino gehiago eta 1.500 boluntario inguru daude sarean. Zuzenean 850 euskarri inguru kudeatzen ditugu eta zeharka beste batzuk. Eman duguna oso segurtasun sendoa da, legezko egiaztapena, pertsonalki ezagutzea...

Orain egin duguna da filantropia hutsetik sortu zen aplikazio hori garatzea da eta adinekoentzako laguntza sare iraunkor bilakatzen ari gara. Kanariar Uharteetako Gobernuaren laguntzarekin egingo dugu lehen merkaturatzea, Kanarietan zehar, urrian.

Zer aurkitu duzue pandemian?

Enpresa bat gara eta bizirik iraun behar dugu. Guretzat, koronabirusak eragin handia izan du, hain zuzen ere martxoan 150 jabe izatera iritsi ginelako, publizitatean inbertsio asko egin genuelako, plataformaren bertsio berria egin genuelako... eta hortik, ia % 80 galdu genuen. Egin genuen inbertsio txanda ezin izan zen itxi enpresen beldurra zela eta... baina gelditu nahi ez genuenez eta Covida sortu genuenez, berrogeialdian oso aktibo egon ginen. Covidak asko motibatu gintuen eta eragina sortu genuen eta orain Kanariar Uharteetako Gobernuak bi aplikazio erosi ditu bertan abiarazteko... Horrela bizirauteko gai izan gara. Etxebizitza partekatzearen zatia ez da hain intentsiboa oraingoz, nahiz eta bezeroek sartzen jarraitzen duten, baina ez dugu iragarkirik egiten, ez dela momentua ulertzen dugulako.

Eta gero beldur handia dago. Egoera hau burbuila xamarra da, jendeak laguntzak kobratzen dituelako eta badirudi ez dugula krisi ekonomiko larririk, baina bezeroetan ohartu ginena da gelak alokatzeari utzi behar izan ziotela, seme-alabak etxera itzuli zirelako, adibidez, etxea utzi eta logelak partekatu behar izan dituzten adineko jendea...

Nola erabaki zenuten ekintzailetzaren munduan sartzea?

Jon Ander eta Haize LEINNen sartu ziren 18 urterekin. Jon Anderrek Kuvu sortu zuen, hau LEINNen barruan zegoen enpresa bat zen, eta Haizek beste enpresa bat sortu zuen eta hezkuntza gaietan lanean ari zen. Ni pixka bat zaharragoa naiz, 28 urte beteko ditut eta Kanariar Uharteetatik nator. Han elkarte bat sortu nuen ekintzaile gazteei laguntzeko, inbertsio aholkularitza batean lan egin nuen, negozio lerro bat sortu nuen... Nire lehen urratsak egin eta gero, dena utzi eta Bilbora etortzea erabaki nuen, hain zuzen ere negozio bat sortu nahi nuelako eta LEINNen sartu nintzen. Azkenean, LEINNek elkartzeko aukera eman digu, gauzak batera egiteko.

Zein da ekintzailetzaren alde positiboa eta negatiboa?

Gaztea zarenez, sozialki transmititzen den ikuspegia duzu, hau da, gazteak heldu bihurtu eta gauzak egiteko gai izateko itxaron gela gisa. Gauzak gozatu eta gero egin behar omen duzu. Baina errealitatea da ez da horrelakoa. Gazteok askotan aldatzeko motibazioa izaten dugu, baina zuk ezin duzula sentitzen duzu. Ekintzaile izateak zure ikuspegia aldatzen du, gauzak egiteko gai zarela jabetzen zarelako. Agian gehiago edo gutxiago elikatzen zaituen proiektu ekintzailea duzu, baina, aldi berean, ikusten duzun modua ez ezik, proiektu honetan ere aldatzen da, baita herritar gisa jokatzeko modua ere, proiektu askotan parte hartzen duzu, diruarekin lotura ez dutenak, batzuk bai, baina aktibatu nahi dituzun gauzak sortzearekin zerikusia dute. Erakusketak, laguntza taldeak, zenbait pertsonentzako dohaintza proiektuak... sortu ditugu, aldaketa bat egiteko. Beraz, niretzat hori da alde positibo handietako bat.

Eta zati negatiboak sortzen duen ezegonkortasunarekin eta presioarekin du zerikusia. Ez da berdina soldata finkoa izatea eta zorrak ordaintzen lasai egotea. Batzuetan bi lan ere izan behar dituzu ekintzailetzaren bidearekin jarraitzeko oraingoa bezalako krisietan. Mondragonen aholkulari gisa lan egin izan ez banu, agian atzera egin beharko nuke. Beraz, batzuetan kontrapuntu hori duzu, egonkortasuna da pisu nagusia. Gizarte segurantza asko ordaindu behar dugu enpresa autonomo gisa. Asko ordaintzen dugu, ia mila euro hilean hiruen artean, hasteko. Hainbestetan bidean harri asko dituzula sentitzen duzu.

Zer aholku emango zenieke ekintzaile gazteei?

Ekintzailetza sozialean gabiltzanok, batez ere, egin behar duguna da gauzak egiten hastea. Askotan pentsatzen dugu ideia perfektua izan behar dugula eta egin behar duguna da egiten hasi, eraiki. Kuvu horrela hasi zen. Kuvu kafe batekin hasi zen Sarrikon zeuden adineko batzuekin, gure unibertsitatearen ondoan. Jubilatu zentrora joaten hasi ginen eta egun batean txango bat egitea proposatu genien. Eta elkarrizketa horietan nabaritzen hasten zaren beharra sortzen da, kontu bera dutela jende askok, arazo horrekin enpatizatzen duzu, neurriak hartzen eta zure burua motibatzen hasten zara. Beraz, ekiteko orduan, egin behar duzuna da lan egitea gustatuko litzaizukeen jendearekin, ikertzen eta hizketan hastea, motibatzen zaituen publiko eta arazo horrekin. Hurbildu besterik ez duzu egin behar. Gauza harrigarriak egiten ari diren 12 eta 16 urte bitarteko jende asko ezagutzen dut. Beraz, gomendatuko nukeen lehenengo gauza da pentsatzeari uztea eta modu txikian jokatzen hastea da. Eta badaude lagungarri izan daitezkeen ekintzailetza sareak ere, Startup Weekend bezalakoak, hau da, filosofia bera duten pertsonekin harremanetan jartzeko aukera ematen duten asteburuko ekitaldiak.

Zein dira Kuvuren etorkizuneko planak?

Orain dugun planteamendua da, koronavirusarekin dena hautsi ondoren, Kuvu HomeSharing hain modu intentsiboan pausatzea, nahiz eta gure bezeroekin jarraitzen dugun eta gure ostatu lerroarekin jarraitzen dugun. 2021ean Kanariar Uharteetan irekiko dugu, proiektua han sustatu nahi duen Kanariar Artxipelagoko Gobernuarekin batera. Bartzelonako irekiera plana eta beste batzuk pausatuta egongo dira gerora arte.
Hitz egin dugun aplikazioaren zatian, ideia ahalik eta eragin handiena sortzea da, doan eta irabazi asmorik gabe, baina proposatuko duguna adinekoentzako laguntza sare iraunkorra sortzea da. Indian eragina sortzen jarraitu nahiko genuke. Covida sarea, urrian abiaraziko dugun bertsio berria, Estatuko autonomia erkidego guztietan aplikatu nahi genuke. Hori dela eta, sare iraunkor bat sortzen hastea da ideia. Merkatu solidarioa sortzeko ikuspegia dugu, enpresek lankidetzan jarduteko gazteak dirua irabazteko eta laguntzeko. Pizgarri batzuk sortzen ari gara gazteak sarean parte hartzera bultzatzeko.

Aplikazio zehatz bat ere ireki dugu guraso bakarreko familientzat, Covidako erabiltzaileak zirenak, ama bakar eta aita bakar asko sartzen hasi zirelako. Familia hauek pobrezia maila kezkagarria bizi dutela aurkitu dugu, lana izan arren, batez ere emakumeei dagokienez. Eusko Jaurlaritzarekin hitz egin dugu proiektua Euskal Herrian aterako den ikusteko.

Nola bultzatuko zenituzke gazte eta helduak Kuvu erabiltzera?

Sarean guztiz libre senti daitezela. Edozein zalantza argitzeko telefonoz dei diezagukete... Gazteek, batez ere, sarean dute prozesu osoa linean, bateragarritasun galdeketa egin eta konekta dezaketen pertsonak agertzen dira. Adineko jendeari, ausar daitezela deitzera, joatera udaletxeetara eta han hitz egingo diete guri buruz. Eta eskualde batean ez bagaude ere, haiei laguntzeko laguntza programa duen sarea aurkitzen saiatuko gara. Dei dezatela, arazorik gabe.