Montse Guardia Güell Alastria  Blockchain partzuergoko zuzendari nagusia da. Bertan, goi-mailako 500 kide baino gehiagok parte hartzen dute, industria, sektore publiko eta mundu akademikokoak. Montse Telekomunikazioen goi-mailako ingeniaria da, Enpresea-administrazioan master eta 20 urte baino gehiagoko esperientzia du informazioaren teknologien eta operazioen arloen kudeaketan. Elkarrizketa honetan Alastria, blockchain eta teknologia hori koronabirusari aurre egiteko nola erabiltzen den azaldu dizkigu.

Zer da Alastria?

Alastria irabazi asmorik gabeko elkartea da; bere eginkizuna da banatuta dauden kontabilitate erregistroen teknologiak sustatzea, ezagutzera ematea. Interes komunen batura da teknologia horien erabilera sustatzea, negozio eredu berriak eta eragin soziala sortzea. 2017ko urrian sortu zen eta Alastriaren edertasuna da, zabaltzen eta sustatzen duen teknologiari leiala denez, deszentralizatuta dagoela. Beraz, ia Espainia osoan gaude, baina baita Europan ere. Oso irmoki nazioarteko mailan lan egiten dugu, hau da, Europako esparru juridikoan, eta esparru horren barruan hiru ardatzetan aurrera egiten dugu, ardatz juridikoa, ardatz teknologikoa eta berrikuntza edo antolaketa aldatzeko ardatza, teknologia honekin negozio berriak sortzen sustatzeko.

Orain 542 bazkide inguru ditugu eta guztien % 42 enpresa txiki eta ertainak dira eta hori oso garrantzitsua da guretzat; BPGren % 80 hortik dator, ETEetatik, eta hortik nabarmentzen dut lana, startup-ak, teknologia honen erabileraren inguruan dauden belaunaldi berrietako enpresak. Enpresa handien % 15 ere baditugu, eta horietatik nabarmentzen dut negozio eredu horiek aldatzeko konpromisoa. Gainera, unibertsitateekin, erakundeekin eta administrazio publikoekin ere lan egiten dugu. Ez nuke izenik eman nahi, niretzat bazkide guztiak gakoak direlako eta denek batzen dutelako.

Zeintzuk dira Alastriaren helburuak?

Hiru helburu estrategiko ditugu. Lehena teknologiaren inguruko ikerketa eta garapena modu berritzailean sustatzea edo bultzatzea izango litzateke. Blockchain-agnostikoak garela esaten dugu eta horrek esan nahi du beti aztertzen ari garela zein den teknologiaren egoera, zer sare mota dituen, eta blockchain informazioaren transmisiorako teknologia hori modu ordenatuan indartzea dela. Dagoeneko badakigu zertarako erabiliko den, kontratu adimendunak deitzen ditugunean itzultzen ditugun negozio harremanei esker, baina garrantzitsuena da bazkide bakoitza transmisio sare horretara nodoen bidez konektatuta egotea. Komunikazio sare bat egiten dugu. Bazkide guztien arteko komunikazio sare hori modu anitzetan egin daiteke, erresilientzia sendoago edo gutxiago eta eskalagarritasun eta eraginkortasun ezberdinekin. Eta han ikasten dugu.

Bestea negozioaren helburua da. Informazioa eta balioa helarazteko modua aldatzen ari dela jakitea, zer negozio berriak edo zer hobekuntza egin dezaketen enpresarekin edo hornitzaile guztiekin, bezero guztiekin... zer harreman hobetu dezaket? Eta beste modu batera egin. Eta hortxe ari gara berrikuntza eta talentua aztertzen, asko bultzatzen dugulako teknologia berri honen zabalkundea eta ezagutza, baina ez maila teknologikoan bakarrik, baita maila ekonomikoan, legezko mailan, laguntza ematen duen beste edozein lanbideren mailan ere. 

Azken helburua eta niretzako oso garrantzitsua metodologia da. Alastrian egiten ari garena zera da: garapen teknologikoak eragin zuzena duela negozio berriak eta onura soziala sortzeko ongizatean. Beraz, horretarako, metodologia bat behar dugu, estandarrak, normalizazioak deitzen duguna, eta hori nazioarteko europar esparruan egon behar du.

Beraz, laburbilduz, teknologia bultzatzea, berrikuntza bultzatzea eta metodologia bultzatzea izango lirateke.

Nola azalduko zenuke Blockchain zer den?

Blockchain informazioa, ezagutza, Interneten transmititzeko modu berria da. Egia esan internet zerbait etereikoa da, ez baitugu ukitzen, ez da ukigarria. Ordenagailuetan, mugikorretan edo erloju adimendunetan komunikatzen garennez, gailu hauekin elkar komunikatzen gara Interneteko sare ireki honen bidez. Blockchain-ekin egin duguna geruza bat, software bat, programa bat da, informazioaren transmisio hori beste modu batera egiteko aukera ematen duena. Ezberdina da babesten dugula ziurtatzen duelako, zifratzen dugu eta informazio guztia leku batera joan ez dadin egiten dugu. Ez dugu zentralizatzen. Hemen egiten duguna informazioa deszentralizatzea da eta trukeak sendoagoa egiten du, pribatutasunarekiko eta azpiegituren aldaketetarako kaltegarriagoa da, esaterako, makina edo zerbitzaria erortzen eta informazioa galtzen. Sare hau askoz ere erresilienteagoa da, askoz ere seguruagoa eta sendoagoa.

Zer onura eskaintzen dizkizu blockchain-ek?

Orokorrean bi abantaila oso nabarmen eskainiko dizkigu. Lehenengoa da guk informazioa igortzen dugula, jabeak garela, informazio hori nondik nora doan, noiz erabiltzen den eta norekin erabiltzen dugun. Informazioaren kontrola hartzen dugu eta oso garrantzitsua da, ikusten ez dugun sare honetan zerbait komunikatzen ari zarela jakitun izatea. Eta niretzat informazio trukaketa nola egin edo Interneten gauzak saltzen ditugun ikuspuntua aldatzen da. Merkataritza elektronikoaren ataria ezberdina izango da, zer eta norekin erosten ari zaren eta, bestetik, nori saltzen ari zaren kontrol askoz ere zehatzagoa izango duzulako.

Eta bigarren onura da askoz ere segurtasun handiagoa dagoela, askoz ere sendoagoa, planetaren inguruan ezagutzen ez dituzun lekuetan zuretzako oso garrantzitsua den informazioa, ez da pasatzen, baizik eta gutxienez deszentralizatuta dagoen sarea da, baina dena enkriptatuta dago. Bidaltzen duzuna segurua da eta orduan askoz ere segurtasun handiagoa duzu.

Eman diezagukezu blockchain gaur egun nola erabiltzen dugun adibideren bat?

Egungo erabilera kasuak asko balio dute bi gauzen mailan, elementu bat ziurtatzeko, erregistratzeko ... Askotan diogu ez dakigula zer jaten dugun, ezta? Beraz, nekazaritza erregistroa, nondik datorren, blockchain sarean egin daiteke. Jatorritik grabatu zer banaketa kanaletara bidaltzen ari zaren eta zer iritsiko den jaki horren azken eroslera. Beraz, nekazal mundutik datorren elementuaren jatorria eta amaiera erregistro bat egiten duzu.

Lan handia egiten ari den beste eremu eta arlo bat dokumentuak dira: ziurtagiria edo ziurtatzea dokumentu bat bidaltzen ari zarela edo grabatzen ari zarela, gordetzea eta dokumentu horren egilea izan zarela ziurtatzea. Gaur egungo munduan sortzaileentzat garrantzitsua da, abesti bat, testu bat, artikulu bat erraz bana daitezkeela egileak zenbat irakurle dituen jakin gabe eta irakurleak artikulu horren idazlea nor izan den jakin gabe. Trazabilitatea deitzen dioguna da.

Erabilerak ondorio negatiborik izan al dezake?

Dena bezalakoa da. Zerbaiten positiboa eta negatiboa dago tresna guztiek erabiltzen dugun giza ezaugarrian. Blockchain oraindik tresna da. Erabiltzen duzunaren xedea, hor arazo bat edo eragin negatiboa izan dezakegu. Duela hamar urte teknologia horiekin hasi ginen eta beti zegoen era matematikoa eraikitzeko ahalmena handia behar zela, ordenagailu ahalmen handia, eta ordenagailua energiaz hornitzen dela. Hau jada ez da arazoa, izan ere, elektronika askoz ere eraginkorragoak dituzten ordenagailuak izatea lortu dugu, eta softwarea, programak programatzen ari garenez, modu eraginkorrago eta jasangarriagoan. Bestela esanda, ez da gehiago baliabide naturalen erabilera oker baten zati negatiboena. Beraz, beti uste dut adeitasunetik kanpo dagoela, programatzen ari direnen eta diseinatzen dutenen adeitasunagatik tresna hau hobeto edo okerrago erabil daitekeelako.

Zer motatako enpresek erabiltzen dute gehien blockchain?

Turismoan eta osasunean, gauden egoera pandemikoa dela eta. Gero eta gehiago konturatzen gara oso zaila dela ikusten ez dugun zerbaiten kontra borrokatzea, hala nola birusa. Eta garrantzitsua da jakitea non gauden, zer jaten dugun, nora bidaiatzen dugun, gurekin bidaiatu duen jakitea, eta pribatutasun kontziente horretan, nolabaiteko mugimendu bat egiten ari naizen edo objektu jakin batzuk trukatzera natorren kontziente horretan, blockchainek asko laguntzen du. Grabazio hau egiteko aukera ematen du. Hori dela eta, oso presente dago turismoan, osasunean, aseguruetan eta, oro har, industrian, nekazaritzan, esaterako, baserritarren ondasunak supermerkatura oso modu garbian ailegatzen direla jakin dezakegu, nondik pasa diren jakinda.

Hitz egin dezagun korabirusaren garaiaz. Nola aplikatzen da?

Alastrian sustatu duguna gure bazkide guztiekin da blockchain erabiltzea aitorpen arduratsua egiteko, zenbait ekintza egin dituzula erregistratzeko eta ekintza horiek ez dutela birus hori transmititzea suposatuko. Mugikortasuna zein egoeratan egon zaren adierazi ahal izango duzu, enpresatik langileari edo langileari berari egin dakiokeena. Adierazpen arduratsu horientzat oso erabilgarria da blockchain, grabatu dezakezuen lekua delako eta gainera blockchain-ek gauza zoragarria du, bizitza osorako geratzen den denboraren erregistroa.

Grabatzen dugula esaten dugu, metal gainean grabatu izan bagina bezala. Hori blockchain-ekin egiten denaren analogia da; bizitzarako izena ematen duzu. Eta hori oso erabilgarria da pandemia honetan zehar mugitu behar izan duten pertsonetan edo objektu, lagin edo elementu batzuetan, bai gure burua babesteko behar dugun pantailen edo biseraren bidez, edo bakarrean identifikatu dezakegun edozein elementu fisikoren trazabilitateen aurrean. Blockchain-en erregistratu dezakegu eta nondik etorri den eta nora doazen jakingo dugu. Hau oso erabilgarria da kobiden garai hauetan; inoiz baino jakin gehiago behar dugu birusa gutxienez detektatu dela eta ez dugula zabaltzen. Orain asko interesatzen zaigu birus hau ez zabaltzea, eta blockchain tresna ona da hori deklaratzeko eta ez zabaltzeko.

Krisi honek blockchainen planak aldatu al ditu? Lan horizonte berri bat ireki al du?

Blockchain-en dagoeneko lanean ari ginen txertoen trazabilitatea eta erregistroa lantzen, eta hori lantzen ari ginen, osasun, garraio eta logistika ingurunean, eta tristura handia genuen lehenago bizkortu ez ginelako, orain konponbideak genituelako. Azkar sortzen ari gara eta modu bizkorrean sortzen ari gara, jakitun garelako teknologia hori oso erabilgarria dela ikusten ari den pandemiaren aurka borrokatzeko beharrezkoa den guztia lortzeko. Orduan gertatu zaiguna da gure planak azkartu dituela.

Beraz, esan al daiteke gai hauek jada lantzen ari zirela?

Bai, identitate digitala deitzen dugun horretan ari ginen lanean, mundu osoan eredu estandar bat egon dadin lan egin dugu. Eredu honek askoz ere murriztaileagoak diren Europako legeak betetzen ditu. Lan honi esker, orain, duela bi urte egindako lana oinarri hartuta, deklarazio arduratsuaren elementu horiek sustatu eta eman ahal ditugu.

Nola ikusten duzu blockchain etorkizunean?

Internet berria da, ezagutza transmititzeko modu berria eta datuen mundua atzean uzten du. Datuak seinaleak dira, baina testuinguruari ematen badiogu, informazioa da. Aurreikuspen handiak egin edo datu matematikoen munduan lan egin behar duguna da iturri seguru batetik, autentifikatutako iturri batetik, eta hori da blockchain-ek egiten duena. Datu horiek testuingurua ematen dute blockchain sare honetatik bidaltzen denean. Blockchain balioaren internet da, informazioaren internet.

Eta hori izango da etorkizuna. Ziur aski ez dugu ikusiko gure mugikorreko pantailen edo gure erloju adimendunen edo arropa adimendunen atzetik datorren zerbait delako, baina nahi duguna benetan helarazteko aukera emango diguna izango da. Jendeak helaraztea eta modu arau ordenatuekin ahalbidetzea. Aldaketa handia egongo dela uste dut, eta onuragarriagoa izango dela, iraunkorragoa eta zuhurragoa izango dela.

Zer etorkizun espero du Alastriak?

Zalantzarik gabe nazioartekoa. Ezagutzeko oso lan garrantzitsua egiten ari gara, eta Europako beste herrialde asko Alastrian batzen ari gara; Italiarekin eta Ziprerekin, Herbehereekin sinatu berri dugu... Ezagutzak zabaltzeko eta trukatzeko lanetan gabiltza. Uste dugu berrikuntzak ez duela zertan enpresaren alde egon behar, baina enpresa eta erakunde guztiak berritzaileak izan behar direla estrategia gisa.

Gainera, teknologiaren eta telekoperazioaren arteko lotura edo konbergentzia lantzen dugu. Ikusiko duguna da informazio teknologia horiek behar bezala konektatzeko beharrezko lanak. Bai Big Data bai Adimen Artifiziala edo Gauzen Internet, bakoitza bere xedeetarako eta ondo lotuta dauden blockchain kuantikoen sareetan. Interes handia dago teknologia erabiltzeko. Gure interesa ondo erabiltzea da.