Aurrerapen horiek ondasun eta zerbitzuen azkartasuna, kalitatea eta kostuak hobetu ditzakete, baina langile asko lanik gabe utz ditzakete. Aukera horrek zalantzan jartzen du prestazioen eredu tradizionala, zeinaren arabera osasun-estaldura eta pentsioak enpleguarekin lotuta baitaude. Askoz langile gutxiago behar dituen ekonomia batean, langabeei prestazioak nola bermatu pentsatu behar dugu. Etorkizunean automatizazioak laneko segurtasuna kenduko badu, enpleguarekin zerikusirik ez duten prestazioak egon behar dira. «Ahultasuna» edo segurtasun malgua da enplegu finkorik ez duten pertsonei osasuna, hezkuntza eta etxebizitza eskuratzeko aukera bermatzeko bideetako bat. Gainera, jarduera-adarren araberako ekoizpen-kontuek etengabeko prestakuntza eta birziklapen profesionala ere ordain ditzakete. Berdin dio nola aukeratzen duten gizabanakoek beren denbora, bizitza osoak eraman behar dituzte, nahiz eta gizarteak langile gutxiago behar izan.

Teknologia berrien zerrenda gero eta handiagoa da. Robotek, errealitate areagotuak, algoritmoek eta makinaz makinako komunikazioek hainbat zereginetan laguntzen diete pertsonei. Teknologia horiek garrantzi handikoak dira, enpresak eta giza bizitzak eraldatzeko ahalmena dutelako. Gizabanakoen bizitza errazteko eta harreman pertsonalak eta lanekoak hobetzeko gaitasuna dute.

Kapitulu honetan robotek, adimen artifizialak eta ikaskuntza automatikoak biztanleria aktiboan eta politika publikoetan duten eragina aztertzen dut. Gizarteak langile gutxiago behar baditu automatizazioaren eta robotikaren ondorioz, eta gizarte-prestazio asko enplegua izatearekin lotuta badaude, nola jasoko ditu biztanleria ez-aktiboak denboraldi luze batez osasun-laguntza eta pentsioak? Programa politiko publikoek garrantzi handiko gaiei aurre egin behar diete, eta ekonomia digital berrian gizarte-prestazioak emateko modua aurkitu behar da.

Sortzen ari diren teknologiak

• Robotak. Robot industrialen kopurua handitu egin da mundu garatu osoan. RBC Global Asset Management azterlan batek erakusten du robotika- eta automatizazio-kostuak nabarmen murriztu direla. Iraganean, «robotika industrialaren kostu handiek soldata handiko sektore gutxi batzuetara mugatzen zuten erabilera, hala nola automobilgintzara. Hala ere, azken urteotan, roboten batez besteko kostuak merkatu egin dira, eta Asiako industria estrategiko askotan bateratzen hasi dira roboten kostua eta soldata txikiko eskulanaren kostu unitarioak… Robotak giza langilearen alternatiba bideragarria dira gaur egun».
• Algoritmo informatikoak. Zenbait algoritmo informatikok ordezkatu dituzte jada giza transakzioak. Balore-merkatuetan ikusten dugu, non makinen kargurako goi-maiztasuneko negoziazioak gizakien erabakiak hartzea ordezkatu baitu. Pertsonek erosketa- eta salmenta-aginduak bidaltzen dituzte, eta ordenagailuek begiekin irekitzen eta ixten dituzte, gizakiaren esku-hartzerik gabe. Badira arbitraje-eragiketetan espezializatutako pertsonak, non algoritmoek ikusten baitute ekintza berberek balio desberdinak dituztela merkatu desberdinetan. Gizakiak ez dira oso eraginkorrak prezioen diferentzialak atzemateko; ordenagailuek, berriz, formula matematiko konplexuak erabil ditzakete negozio-aukerak non dauden zehazteko. Horrelako analisietan oso matematikari bikainak daude, diru asko irabaztera eraman dutenak.
• Adimen artifiziala. Terminoak «estimulazioari giza erantzun tradizionalekin modu koherentean erantzuten dioten makinak, begiesteko, aintzat hartzeko eta helbururako giza gaitasuna baitute» adierazten du. Erantzunen arrazoibide eta irizpen kritikoa barneratzen ditu. Adimen artifiziala, garai batean fantasia futuristatzat hartzen zena, errealitate bat da gaur egun, eta hainbat arlotan sartu da. Finantza, garraio, abiazio eta telekomunikazioetan erabiltzen da. Sistema adituek «gizakien trebetasun-maila behar duten erabakiak hartzen dituzte». Sistema horiek arazoei aurrea hartzen edo sor daitezkeen zailtasunei aurre egiten laguntzen diete pertsonei.